Współczesna gospodarka światowa przechodzi transformację, której jednym z kluczowych elementów jest friend-shoring i tendencja do przenoszenia produkcji bliżej rynków zbytu. Zjawiska te stanowią odpowiedź na globalne wstrząsy, takie jak pandemia covid-19, napięcia geopolityczne oraz rosnące koszty transportu. Przedsiębiorstwa na całym świecie rewidują swoje strategie łańcuchów dostaw, szukając większej odporności i elastyczności.

Czym jest friend-shoring i dlaczego zyskuje na znaczeniu?

Friend-shoring to strategia polegająca na przenoszeniu produkcji i łańcuchów dostaw do krajów, które są postrzegane jako sojusznicy polityczni lub gospodarczy. Jest to ewolucja koncepcji near-shoringu (przenoszenia produkcji bliżej kraju macierzystego) i reshoringu (przywracania produkcji do kraju macierzystego). Głównym motorem napędowym friend-shoringu jest redukcja ryzyka związanego z zależnościami od krajów o niepewnej stabilności politycznej lub gospodarczej. W obliczu globalnych zawirowań, firmy coraz chętniej inwestują w stabilne i przewidywalne rynki, nawet jeśli wiąże się to z potencjalnie wyższymi kosztami produkcji.

Kluczowe czynniki napędzające friend-shoring

• Napięcia geopolityczne: Eskalacja konfliktów i rywalizacji między mocarstwami skłania firmy do dywersyfikacji i unikania koncentracji produkcji w regionach wysokiego ryzyka.
• Pandemia covid-19: Globalne lockdowny i zakłócenia w transporcie ujawniły kruchość długich i skomplikowanych łańcuchów dostaw, motywując do poszukiwania bliższych i bardziej niezawodnych źródeł zaopatrzenia.
• Rosnące koszty logistyki: Wzrost cen frachtu morskiego i lotniczego sprawia, że przenoszenie produkcji bliżej rynków zbytu staje się ekonomicznie uzasadnione.
• Kwestie bezpieczeństwa narodowego: Rządy coraz częściej naciskają na firmy, aby przenosiły produkcję kluczowych dóbr (np. półprzewodników, leków) do krajów sojuszniczych, zapewniając tym samym bezpieczeństwo narodowe.

Przenoszenie produkcji bliżej rynków zbytu: Nowe możliwości dla Europy

Przenoszenie produkcji bliżej rynków zbytu, często określane jako near-shoring, zyskuje na popularności jako sposób na zwiększenie efektywności operacyjnej i skrócenie czasu dostawy. Dotyczy to w szczególności sektora e-commerce, gdzie szybkość realizacji zamówień jest kluczowa. Dla regionów takich jak Europa, oznacza to potencjalne ożywienie przemysłu i tworzenie nowych miejsc pracy. Kraje europejskie, dzięki stabilności politycznej, wykwalifikowanej sile roboczej i rozwiniętej infrastrukturze, mogą stać się atrakcyjnymi lokalizacjami dla przenoszenia produkcji.

Korzyści z lokowania produkcji w pobliżu rynków zbytu

• Szybszy czas dostawy: Skrócone trasy transportu pozwalają na szybsze dostarczenie produktów do klienta, co jest kluczowe dla konkurencyjności.
• Niższe koszty logistyczne: Mniejsze odległości oznaczają niższe koszty transportu i mniejsze ryzyko opóźnień.
• Większa elastyczność: Firmy mogą szybciej reagować na zmiany popytu i dostosowywać produkcję do potrzeb rynku.
• Lepsza kontrola jakości: Bliższa lokalizacja ułatwia nadzór nad procesami produkcyjnymi i kontrolę jakości.
• Zmniejszony ślad węglowy: Krótsze trasy transportu przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.

Wyzwania związane z friend-shoringiem i near-shoringiem

Pomimo licznych korzyści, friend-shoring i przenoszenie produkcji bliżej rynków zbytu wiążą się również z pewnymi wyzwaniami. Jednym z głównych jest potencjalnie wyższy koszt pracy w krajach docelowych w porównaniu do tradycyjnych centrów produkcyjnych w Azji. Firmy muszą również inwestować w nowe zakłady produkcyjne, szkolenie pracowników oraz adaptację procesów logistycznych. Dodatkowo, wybór odpowiedniego kraju do przeniesienia produkcji wymaga dokładnej analizy stabilności politycznej, dostępności wykwalifikowanej siły roboczej oraz warunków prawnych i podatkowych.

Kluczowe wyzwania dla przedsiębiorstw

• Wyższe koszty pracy: W krajach rozwiniętych koszty zatrudnienia są zazwyczaj wyższe niż w krajach rozwijających się.
• Konieczność inwestycji: Budowa nowych fabryk i infrastruktury wymaga znaczących nakładów finansowych.
• Poszukiwanie wykwalifikowanej siły roboczej: Dostępność specjalistów i wykwalifikowanych pracowników może być ograniczona.
• Zmienność regulacji: Różnice w przepisach prawnych i podatkowych między krajami mogą stanowić barierę.
• Ryzyko niepowodzenia: Nie każda próba przeniesienia produkcji kończy się sukcesem, a błędne decyzje mogą generować straty.

Wpływ na globalną gospodarkę i Polskę

Zmiany te mają dalekosiężny wpływ na globalną gospodarkę. Obserwujemy rekonfigurację globalnych łańcuchów dostaw, która może prowadzić do regionalizacji produkcji i wzrostu znaczenia lokalnych rynków. Dla Polski, jako kraju członkowskiego Unii Europejskiej, te trendy stwarzają szczególne możliwości. Możemy stać się atrakcyjnym partnerem dla zachodnich firm, które chcą przenieść produkcję bliżej swoich głównych rynków zbytu. Inwestycje zagraniczne, transfer technologii i rozwój sektora produkcyjnego to potencjalne korzyści dla polskiej gospodarki.

Polska jako beneficjent trendów

• Centralna lokalizacja w Europie: Polska oferuje strategiczne położenie, ułatwiające dystrybucję na terenie całej Unii Europejskiej.
• Stabilność polityczna i gospodarcza: Kraj ten jest postrzegany jako bezpieczne i przewidywalne miejsce do inwestowania.
• Wykwalifikowana siła robocza: Polska dysponuje dużą liczbą wykształconych i kompetentnych pracowników.
• Rozwinięta infrastruktura: Dostęp do nowoczesnych dróg, kolei i portów ułatwia logistykę.
• Atrakcyjne warunki inwestycyjne: Różnego rodzaju programy wsparcia i ulgi podatkowe mogą zachęcić zagraniczne firmy do lokowania u nas swojej produkcji.

Podsumowując, friend-shoring i przenoszenie produkcji bliżej rynków zbytu to nie przejściowe mody, ale fundamentalne zmiany w sposobie funkcjonowania globalnej gospodarki. Przedsiębiorstwa, które potrafią adaptować się do tych realiów, budując bardziej odporne i elastyczne łańcuchy dostaw, zyskają przewagę konkurencyjną w nadchodzących latach.